Cari

Minggu, 19 Desember 2010

SAMATRA TATTWA CARITA INDIK PURA KAHYANGAN MANIK TERUS


SAMATRA TATTWA CARITA INDIK PURA KAHYANGAN MANIK TERUS
           
            Pura Kahyangan Manik Terus megenah ring desa Pujungan Kecamatan Pupuan Kabupaten Tabanan Bali. Yen ambilang saking pangideran jagat (letak geografis) / desa Pujungan, Pura Manik Terus megenah ring kaja-kangin, linggahnyane ( rauh pelaba pura ) kirang langkung 60 are sane kaiter antuk kebun kopi padruwen krama antuk batas – batas : sisi kangin, kebun druwen I Wayan Karmajaya; sisi kelod, kebun druwen I Wayan Karmajaya; sisi kauh, kebun druwen Ni Wayan Reni miwah I Wayan Kardi( sedurungnyane druwen Pan Reduh ); sisi kaja, kebun druwen Gurun Rida.
            Manut daging carita (sejarah) sane katuturang olih para penglingsir desa Pujungan mekadi Pan Jejer(alm), Pan Renes(alm), Men Madri(alm), miwah sane siosan, kocap galah ngeniang / nemokang Pura Kahyangan Manik Terus, keparna sawetara abad keempat belas. Manut ilikita / tulisan sane menggah ring lintihan / silsilah warga Tutuan ring Pujungan, kocap duke nguni kekalih leluhur warga sane mapesengan Ida Gede lan I Sedep katitahang mangdane lunga ngawuhang (kearah barat saking Kelungkung sane duk punika pinaka pusat kerajaan Bali ) ngelintangin sisi kaler Gunung Watukaru nyudi genah inggih punika Pesraman Manik Terus tur ngemit kewentenan pasramane. Pemargin Sang Kalih (leluhur) ngelintangin pejahjahan Tamblingan tur jenek (mondok) ajebos irika. Saking Tamblingan makakalih leluhur mepalasan nuju genah soang-soang, I Sedep menuju Padang Mesawen ring Kekeran ( Buleleng) lan Ida Gede sane magelar I Asag menuju tur jenek ring Pasraman Manik Terus (ring desa Pujungan) pinaka leluhur pertama ( warga Tutuan ) ring desa Pujungan.
            Manut daging  Lontar Raja Dharma Udayana ( katuturang olih I Ketut Sukerata, alm.); Manik Terus duk nguni wiyakti pinaka genah pemujaan para Rsi Siwa-Budha, sekadi menggah ring daging lontar sekadi puniki : Wang Banwa Bantiran ( sewawengkon Buleleng ) konkona gawe pari buat petapanta siwa budha kang jumeneng ring puhpuhan kangin ( Pujungan).Teges ipun kirang langkung : Para jana sawawengkon Bantiran ( Buleleng ) kapandikayang ngaryanang carik / sawah pinaka piranti pangupapira kalanggengan pandita Siwa-Budha sane jenek ring Puhpuhan kangin (Pujungan). Kejantenannyane wiyakti rawuh mangkin krama pemekas petani ring Bantiran setata ngaturang suwinih merupa padi nyabran mupu (panen) ring kahyangan Manik Terus. Duke rihin suwinih taler katur olih krama subak Pupuan, lan  warga subak Pelapuan.
            Cihna lian sane nyantenang kewentenan Pura Manik Terus pinaka pusat pemujaan para rsi siwa budha inggih punika wentene kebiasaan / tradisi krama ( Pujungan ) duke nguni rauh mangkin sane setata nunas tirta pemuput pemekas nangken  ngelaksanayang upacara kepademan utawi pitra yadnya
            Ring wawidangan  Pura Manik Terus wenten pelinggih pengayatan Ida Bhatara ring Gunung Tengah Watukaru sane keempon olih warga Pasek pemekas sentanan / warih Pan Grodog (alm). Kocap manut penuturan para pengelingsir, pelinggih punika pinaka penauran kaul utawi sesangi wit saking sauh atur pacang ngaturang pelinggih pengayatan Idan Bhatara ring Gunung Tengah prade sadya rahayu ritatkala ngeruwak alas ageng sane keanggen abyan utawi kebun sane duk punika sering kebencanen olih macan sane kepercaya pinaka unen­-unen druwen Ida Sasuhunan ring Gunung Tengah.Pinaka saksi warga tutuan ritatkala mesesangi punika, inggih punika Pan Wates/ I Wayan Gredeg ( Almarhum ) mawinan rawuh mangkin ngelantur ka pungkur wekas sentanan nyane sareng ngempon palinggih punika. Genah pelinggih sane mejajar utawi masikian ring pelinggih siosan sane wenten irika sangkaning kewiaktiannyane pengelingsir warga pasek punika wenten pakilitan ipun ring warga Tutuan (pengemong) pinaka ipen (ipar). Yan ambilang ring silsilah warga punika ring undagan / keturunan ke 4 (Pan Grodog,Pasek), Pan Rumiana (I Munggah) Tutuan. Cihna pakilitan pakulawargan punika taler sida kejantenang saking kawentenan abian / kebun ring wawengkon Tibudalem lan Nyaring repet duke rihin akehan padruwen makakalih warga inucap. Tios ring indike kadi punika, ring kakuwub Pura / Kahayangan Manik Terus taler wenten pelinggih genah ngastawa utawi pengayatan Ida Bhatara Cina sane genah ipun sawatara 300 meter sedurung ngeranjing wewidangan pura Manik Terus.
            Puja wali ring kahyangan Manik Terus kelaksanayang nangken nem sasih ring rahina Soma wuku Tolu kesarengin  antuk pangubaktian ring Ida Bhatara ring Gunung Tengah sane katur olih sameton warga pasek. Tios ring punika pangubaktian ring Ida Sasuhunan taler katur nangken kelaksanayang puja wali ring kahyangan desa sane kemargiang utawi kapidabdabin olih Prajuru Desa Pujungan pinaka baktin krama desa sami.
            Pemedek utawi bhakta  sane bakti ring Ida Bhatara-bhatari sane mapawayangan ring kahyangan Manik Terus boya ja saking Desa Pujungan kemanten. Kewentenannyane akeh taler semeton sedharma saking Desa Busungbiu, Desa Palapuhan, Desa Kekeran, miwah sane siosan. Yen pisiringang wenten makudang-kudang indik sane ngawinang paiketan baktin sametone inucap rasa tan mabuat pacang bawosang. Sakewanten wit cihna punika manawi antes telebang inggian status kahyangan / pura Manik Terus wantah wiakti pinaka kahyangan umat. Samaliha duke rihin ritatkala kawentenang Lomba Desa Adat sane kawalinin olih Desa Pujungan, akeh para jana mekadi Juri Lomba ( Ida Bagus Oka ), taler bapak Ida Bagus Mantra, sane nahan pinaka Gubernur Bali polih pedek ring kahyangan Manik Terus, maosang status Pura Manik Terus pinaka Dang Kahyangan, wit caciren sane wenten irika.
            Asapunika kewentenan pura / kahyangan Manik Terus sane uningin titiang mejalaran seseleh ring para pengelingsir sane kasinanggeh uning ring kewiaktiannyane. Seseleh inucap laksanayang titiang wit sangkaning akeh alit-alite memanah mangdane uning lamakana prasida nincapang srada bhakti ring Ida Sasuhunan melarapan nyikiang manah, bawos lan laksana sajeroning pakilitan pakulawargan sane becik warisan leluhur. Sakewanten antuk ketunayan titiang, mejanten sampun daging carita puniki nenten jangkep paripurna, awinan banget ngelungsur paweweh saking semeton lan para janane.
            Pinaka penguntat carita, banget titiang ngelungsur agung pengampura ring para jana lan pamilet sami antuk katunayan titiang purun nyurat tattwa carita indik Manik Terus puniki maka tatujon mangdane wenten kanggen titi pengancan tur piranti nincapang rasa bakti ring Ida Sasuhunan miwah nyejerang paiketan pakulawargan kapungkur wekas pemekas olih alit-alit, pianak, cucu, sentanan leluhur.
            Dumugi Ida Bhatara-bhatari sami setata asung lugraha wastu ilikita puniki wenten pikenoh ipun.


3 komentar:

  1. teimakasi pak de,atas wifi gratisnya,meriki bakte bukune,ajak tambah isi blog.....

    BalasHapus
  2. swaty paktut ...benjang tiang merika mangkinrepot ring net

    BalasHapus